Hiện tượng xe ô tô bốc cháy trên đường ngày càng phổ biến, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng nóng gay gắt. Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn tiềm ẩn nguy hiểm khôn lường đến tính mạng con người. Việc hiểu rõ nguyên nhân cũng như biết cách xử lý kịp thời là vô cùng quan trọng đối với mỗi chủ xe và người tham gia giao thông. Bài viết này của toyotaokayama.com.vn sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về các yếu tố dẫn đến cháy xe và hướng dẫn các biện pháp đối phó, phòng ngừa hiệu quả.
Những nguyên nhân chính khiến xe ô tô bốc cháy
Ngọn lửa có thể bùng phát từ nhiều bộ phận khác nhau trên xe, thường bắt nguồn từ các vấn đề kỹ thuật hoặc sự cố. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp chúng ta có biện pháp phòng tránh và xử lý phù hợp.
Rò rỉ nhiên liệu
Nhiên liệu, đặc biệt là xăng, là một chất cực kỳ dễ cháy. Xăng có điểm bốc hơi thấp và có thể tự bốc cháy ở nhiệt độ tương đối thấp khi tiếp xúc với không khí. Nguy hiểm hơn, nó có thể bùng lửa ngay lập tức khi gặp tia lửa điện hoặc bề mặt nóng. Nếu hệ thống dẫn nhiên liệu, bao gồm ống dẫn, bình chứa, hoặc các kết nối bị hỏng, rò rỉ, xăng có thể nhỏ giọt lên các bộ phận nóng của động cơ hoặc hệ thống xả, dẫn đến hỏa hoạn nghiêm trọng.
Bên cạnh xăng, các loại chất lỏng khác trong xe như dầu hộp số, dầu phanh, dầu bôi trơn động cơ, dầu trợ lực tay lái cũng là những chất dễ cháy. Hệ thống tuần hoàn các chất lỏng này luôn chịu áp lực và nhiệt độ cao khi động cơ hoạt động. Chỉ cần một vết nứt, lỏng lẻo hoặc hư hỏng do va chạm mạnh, sự rò rỉ có thể xảy ra, tạo ra nguồn vật liệu dễ cháy tiếp xúc với nguồn nhiệt, dẫn đến ô tô bốc cháy.
Chập nguồn điện
Hệ thống điện trên xe ô tô rất phức tạp, bao gồm hàng trăm mét dây dẫn và các thiết bị điện tử bố trí khắp xe. Lớp vỏ cách điện của dây có thể bị mòn, nứt do lão hóa, nhiệt độ cao, hoặc tác động từ bên ngoài như chuột cắn. Khi vỏ cách điện hỏng, dây dẫn trần có thể chạm vào nhau hoặc chạm vào thân xe (nối mát), gây ra hiện tượng đoản mạch hoặc chập điện. Tia lửa điện phát sinh từ sự cố này rất nguy hiểm. Nếu tia lửa xuất hiện ở khu vực có hơi xăng, dầu, hoặc các vật liệu dễ cháy khác, nó có thể ngay lập tức làm bùng phát đám cháy. Do đó, kiểm tra định kỳ hệ thống điện là yếu tố quan trọng để phòng ngừa xe ô tô bốc cháy.
Biểu tượng hệ thống điện trên xe ô tô
Động cơ hoạt động quá tải
Động cơ xe hoạt động tạo ra nhiệt lượng rất lớn. Trong điều kiện hoạt động bình thường, hệ thống làm mát sẽ giữ nhiệt độ động cơ ở mức an toàn. Tuy nhiên, khi động cơ bị quá tải hoặc hệ thống làm mát gặp vấn đề (thiếu nước làm mát, quạt hỏng, két nước bẩn…), nhiệt độ có thể tăng lên vượt mức cho phép. Mặc dù bản thân kim loại động cơ khó tự bốc cháy, nhiệt độ cực cao có thể làm hỏng các chi tiết bằng cao su, nhựa hoặc các vòng đệm (seal) xung quanh động cơ.
Sự hư hỏng của các vòng đệm này có thể dẫn đến rò rỉ các chất lỏng như dầu động cơ, nhiên liệu, hoặc chất làm mát. Các chất lỏng này, khi rơi xuống các bộ phận cực nóng của động cơ hoặc hệ thống xả, rất dễ bắt lửa và gây cháy. Đây là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến tình trạng ô tô bốc cháy đột ngột.
Chất lượng nhiên liệu không đạt chuẩn
Việc sử dụng nhiên liệu kém chất lượng, chứa các tạp chất độc hại có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến hệ thống nhiên liệu và động cơ của xe. Các tạp chất này có thể đẩy nhanh quá trình ăn mòn kim loại, làm lão hóa và chai cứng các ống dẫn cao su, ron đệm và các chi tiết khác trong hệ thống nhiên liệu.
Khi các bộ phận này bị hư hại, nguy cơ rò rỉ nhiên liệu sẽ tăng lên đáng kể. Nhiên liệu rò rỉ kết hợp với các nguồn nhiệt có sẵn trên xe (như động cơ nóng, hệ thống xả) có thể dễ dàng bốc cháy. Do đó, việc luôn sử dụng nhiên liệu đúng chủng loại và đạt tiêu chuẩn chất lượng là cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn và phòng tránh xe ô tô bốc cháy.
Bộ phận chuyển đổi xúc tác quá nóng
Bộ phận chuyển đổi xúc tác (catalytic converter) là một thành phần quan trọng trong hệ thống xả khí thải của xe ô tô hiện đại, có nhiệm vụ xử lý các khí độc hại (như CO, hydrocarbon chưa cháy hết) thành các chất ít độc hơn trước khi thải ra môi trường. Quá trình xử lý này tạo ra nhiệt lượng lớn, khiến bộ chuyển đổi xúc tác luôn nóng khi xe hoạt động, nhiệt độ thông thường dao động từ 650°C đến 870°C.
Tuy nhiên, nếu động cơ hoạt động không hiệu quả, chẳng hạn như bugi đánh lửa kém, tỷ lệ hòa khí sai lệch, hoặc hệ thống điều khiển động cơ gặp lỗi, sẽ có một lượng lớn nhiên liệu chưa cháy hết được đẩy xuống hệ thống xả. Lượng nhiên liệu thừa này sẽ tiếp tục cháy trong bộ chuyển đổi xúc tác, làm tăng nhiệt độ của nó lên rất cao, thậm chí vượt quá 1000°C. Nhiệt độ quá cao này có thể đốt cháy các vật liệu cách nhiệt xung quanh hoặc các vật liệu dễ cháy bị kẹt dưới gầm xe, lan lên sàn xe và gây ra hỏa hoạn, dẫn đến ô tô bốc cháy từ phía dưới gầm.
Ống xả hở
Hệ thống ống xả của xe phải làm việc trong môi trường nhiệt độ cao và chịu tác động của môi trường bên ngoài (nước, muối, va đập). Theo thời gian, ống xả có thể bị ăn mòn, gỉ sét hoặc hỏng hóc do va chạm, tạo ra các vết nứt hoặc lỗ hở. Khí thải nóng bỏng từ động cơ sẽ thoát ra ngoài qua các lỗ hở này.
Nếu xe di chuyển qua các khu vực có vật liệu dễ cháy như rơm rạ khô, lá cây, giấy, túi ni-lông, những vật liệu này có thể bị cuốn vào gầm xe và tiếp xúc với khí nóng rò rỉ từ ống xả. Nhiệt độ cao đủ để làm bắt lửa các vật liệu này, sau đó ngọn lửa có thể lan nhanh lên thân xe, gây ra tình trạng xe ô tô bốc cháy. Ngoài ra, nếu quá trình đốt cháy trong xi-lanh không hoàn hảo, nhiên liệu có thể tiếp tục cháy trong ống xả, làm tăng nguy cơ cháy nổ.
Biểu tượng ống xả xe ô tô
Va chạm, tai nạn
Tai nạn giao thông, dù lớn hay nhỏ, luôn là nguyên nhân tiềm ẩn gây cháy xe. Lực va chạm mạnh có thể làm biến dạng cấu trúc xe, làm hỏng bình xăng, ống dẫn nhiên liệu, hoặc hệ thống điện. Sự rò rỉ nhiên liệu kết hợp với tia lửa điện ngẫu nhiên phát sinh từ các dây dẫn bị đứt, chập có thể nhanh chóng gây ra hỏa hoạn.
Trong trường hợp xảy ra va chạm, nguy cơ ô tô bốc cháy là rất cao và thường xảy ra nhanh chóng. Do đó, điều tối quan trọng là những người ngồi trong xe phải thoát ra ngoài và di chuyển đến một vị trí an toàn, cách xa xe càng nhanh càng tốt. Đừng cố gắng cứu tài sản hoặc ở lại gần xe đang có nguy cơ cháy.
Sai sót từ nhà sản xuất
Đôi khi, nguyên nhân của các vụ cháy xe có thể bắt nguồn từ lỗi thiết kế hoặc sai sót trong quá trình lắp ráp tại nhà máy. Những lỗi nhỏ như một đầu nối ống dẫn nhiên liệu không kín, nắp bình xăng không đóng chặt, hoặc một con ốc trong hệ thống điện bị lỏng có thể tạo ra những điểm yếu tiềm ẩn.
Theo thời gian và quá trình sử dụng, những sai sót này có thể dẫn đến rò rỉ nhiên liệu, dầu, hoặc các chất lỏng dễ cháy khác. Kết hợp với hệ thống dây điện bị mòn lớp cách điện hoặc các nguồn nhiệt khác, nguy cơ xe ô tô bốc cháy do lỗi sản xuất là hoàn toàn có thể xảy ra. Đây là lý do tại sao các đợt triệu hồi xe (recall) thường được thực hiện khi nhà sản xuất phát hiện ra các lỗi tiềm ẩn có thể gây cháy nổ.
Cách xử lý khẩn cấp khi xe ô tô bốc cháy
Đối mặt với tình huống ô tô bốc cháy là điều cực kỳ nguy hiểm và cần sự phản ứng nhanh chóng, chính xác. Bình tĩnh là yếu tố then chốt. Ưu tiên hàng đầu luôn là an toàn của bản thân và những người xung quanh.
Khi phát hiện dấu hiệu cháy (khói, mùi khét, ngọn lửa), hãy nhanh chóng tìm nơi an toàn để tấp xe vào lề đường, cách xa nhà cửa, cây cối, và các phương tiện khác. Ngay lập tức tắt máy xe và rút chìa khóa. Điều này giúp ngắt nguồn điện và dừng bơm nhiên liệu. Sau đó, nhanh chóng đưa tất cả mọi người ra khỏi xe và di chuyển đến vị trí an toàn, cách xa xe ít nhất 100 mét, đề phòng nguy cơ nổ bình xăng hoặc các bộ phận khác.
Ngay sau khi thoát ra khỏi xe và ở vị trí an toàn, hãy gọi ngay cho lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy theo số 114. Cung cấp thông tin chính xác về vị trí và tình trạng đám cháy để họ có thể đến ứng cứu kịp thời. Nếu có bình chữa cháy loại phù hợp (bình bột hoặc bình khí CO2) trong xe và đám cháy còn nhỏ, bạn có thể thử dập lửa nếu cảm thấy an toàn và được trang bị đầy đủ.
Nếu đám cháy xuất hiện dưới gầm xe do rò rỉ nhiên liệu, hãy sử dụng bình chữa cháy phun theo hướng từ ngoài vào trung tâm đám cháy, nhắm vào gốc ngọn lửa. Tuyệt đối không dùng nước để dập đám cháy xăng, vì nước sẽ làm xăng lan rộng và khiến đám cháy lớn hơn.
Trường hợp đám cháy bắt nguồn từ khoang động cơ dưới nắp ca-pô, hết sức cẩn thận khi tiếp cận. Nếu đám cháy chưa bùng phát lớn và chỉ có khói, có thể hé nhẹ nắp ca-pô (dùng vật cứng để nâng lên một khe nhỏ) và phun chất chữa cháy vào bên trong. Tuyệt đối không mở toang nắp ca-pô khi lửa đã bùng mạnh, vì không khí tràn vào sẽ làm ngọn lửa bùng lên dữ dội hơn. Trong tình huống nguy hiểm, hãy chờ lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp. Có thể sử dụng chăn, mền tẩm nước (nếu có sẵn và an toàn để làm) để phủ lên khu vực cháy nhỏ. Đất, cát cũng có thể được dùng để dập tắt lửa.
Lưu ý quan trọng: Nếu quần áo bị dính xăng dầu, hãy tránh xa ngọn lửa. Khi phun chất chữa cháy, luôn đứng ở đầu hướng gió để tránh bị ngọn lửa hoặc khói tạt vào người. Nếu đám cháy quá lớn và ngoài khả năng kiểm soát, hãy hô hoán cho mọi người xung quanh biết để tránh xa và chờ lực lượng cứu hỏa. Sự an toàn cá nhân là trên hết.
Cách phòng tránh xe ô tô bốc cháy, đặc biệt trong trời nóng
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ xe ô tô bốc cháy. Điều này càng quan trọng hơn trong những ngày nắng nóng cao điểm, khi nhiệt độ môi trường tăng cao làm tăng áp lực lên các hệ thống của xe.
Một trong những biện pháp quan trọng nhất là thường xuyên bảo dưỡng và kiểm tra xe định kỳ tại các trung tâm uy tín như toyotaokayama.com.vn. Việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các hư hỏng tiềm ẩn như rò rỉ nhiên liệu, hệ thống điện bị chập chờn, ống xả bị ăn mòn, hoặc vấn đề với hệ thống làm mát. Các kỹ thuật viên chuyên nghiệp sẽ kiểm tra kỹ lưỡng các đường ống dẫn nhiên liệu, dây điện, các khớp nối, động cơ và hệ thống xả để đảm bảo mọi thứ hoạt động bình thường và an toàn.
Khi đỗ xe dưới trời nắng nóng, cố gắng tìm chỗ râm mát hoặc sử dụng bạt che nắng để giảm nhiệt độ trong và ngoài xe. Nhiệt độ cao kéo dài có thể làm lão hóa các vật liệu như cao su, nhựa và dây điện nhanh hơn, làm tăng nguy cơ rò rỉ hoặc chập điện.
Sau khi lái xe qua các khu vực có nhiều vật liệu dễ cháy như rơm rạ, cỏ khô, hoặc rác, hãy kiểm tra kỹ gầm xe và loại bỏ sạch các vật liệu này. Chúng có thể bị kẹt vào hệ thống xả nóng hoặc các bộ phận khác và bắt lửa trong quá trình xe vận hành.
Luôn trang bị một bình chữa cháy loại nhỏ, phù hợp với đám cháy xăng dầu (bình bột hoặc khí CO2), và để ở vị trí dễ lấy trong xe. Tuy nhiên, cần hiểu rõ cách sử dụng và chỉ dùng khi đám cháy còn nhỏ và an toàn.
Tuyệt đối không để các vật dụng dễ cháy nổ trong xe, đặc biệt dưới trời nắng nóng gay gắt. Các vật dụng như bật lửa, bình gas mini, nước hoa, pin sạc dự phòng… có thể phát nổ hoặc bốc cháy khi nhiệt độ trong xe tăng cao.
Việc chăm sóc và kiểm tra xe thường xuyên không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ của phương tiện mà còn là biện pháp bảo vệ an toàn hiệu quả nhất cho bản thân, gia đình và những người tham gia giao thông. Hiểu rõ các nguyên nhân xe ô tô bốc cháy và áp dụng các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả có thể giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có.
