Lốp xe là bộ phận cực kỳ quan trọng, là điểm tiếp xúc duy nhất giữa chiếc xe và mặt đường. Áp suất lốp không đúng chuẩn là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các sự cố nguy hiểm, trong đó có tình trạng xe ô tô bị nổ lốp. Việc hiểu rõ về áp suất lốp và cách duy trì đúng chuẩn không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ lốp mà còn đảm bảo an toàn tối đa cho hành khách và các phương tiện cùng lưu thông. Bài viết này sẽ đi sâu vào nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp phòng tránh hiệu quả tình trạng nổ lốp, giúp bạn an tâm hơn trên mọi hành trình.
Nguyên nhân khiến xe ô tô bị nổ lốp
Tình trạng xe ô tô bị nổ lốp có thể xảy ra do nhiều yếu tố kết hợp, nhưng phổ biến nhất là liên quan đến áp suất lốp không phù hợp và tình trạng của lốp xe. Lốp hoạt động dưới áp suất không chính xác trong thời gian dài sẽ chịu áp lực bất thường, dẫn đến hư hỏng cấu trúc và nguy cơ nổ lốp tăng cao.
Áp suất lốp không đủ
Khi áp suất lốp quá thấp (lốp non hơi), thành lốp sẽ bị biến dạng nhiều hơn khi lăn bánh trên đường. Sự biến dạng này tạo ra ma sát nội bộ lớn, làm tăng nhiệt độ của lốp một cách đáng kể. Nhiệt độ cao là kẻ thù của cao su và cấu trúc bên trong lốp, khiến các lớp bố và cao su bị phân rã, suy yếu. Khi kết cấu lốp đã bị suy yếu do nhiệt và biến dạng liên tục, chỉ cần một tác động nhỏ như va chạm với chướng ngại vật hay chạy ở tốc độ cao, lốp rất dễ bị vỡ đột ngột hay còn gọi là nổ lốp. Ngoài ra, lốp non còn khiến xe khó điều khiển, đặc biệt khi vào cua hoặc phanh gấp, làm tăng nguy cơ tai nạn.
Áp suất lốp quá cao
Ngược lại, khi áp suất lốp quá cao (lốp căng), bề mặt tiếp xúc của lốp với mặt đường bị thu hẹp lại. Điều này làm giảm độ bám, khiến xe dễ bị trượt, đặc biệt trên đường trơn trượt hoặc khi phanh gấp. Lốp căng cũng làm tăng áp lực lên thành lốp, khiến lốp trở nên cứng hơn và kém khả năng hấp thụ va chạm. Khi lốp căng gặp phải vật sắc nhọn, ổ gà hoặc va đập mạnh, áp lực bên trong sẽ tăng vọt và lốp có thể bị nổ ngay lập tức do không có khả năng đàn hồi để phân tán lực tác động. Di chuyển đường dài trong thời tiết nắng nóng, nhiệt độ tăng cao càng làm tăng áp suất bên trong lốp căng, đẩy nguy cơ nổ lốp lên mức báo động.
Tình trạng lốp xuống cấp hoặc hư hỏng
Bên cạnh áp suất, bản thân tình trạng của lốp cũng đóng vai trò quyết định. Lốp đã quá cũ, gai lốp bị mòn đến mức giới hạn hoặc mòn không đều sẽ giảm khả năng bám đường và chịu lực. Các vết nứt trên thành lốp, phồng rộp, hoặc bị vật sắc nhọn đâm xuyên (dù chưa xì hết hơi) đều là những điểm yếu chí mạng có thể dẫn đến nổ lốp bất cứ lúc nào, đặc biệt khi lốp phải chịu tải nặng hoặc di chuyển ở tốc độ cao. Việc kiểm tra lốp định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng là vô cùng cần thiết.
Áp suất lốp không đủ hoặc quá căng đều là nguyên nhân tiềm ẩn khiến xe ô tô bị nổ lốp.
Dấu hiệu nhận biết lốp xe có nguy cơ bị nổ
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo về tình trạng lốp xe có thể giúp bạn chủ động khắc phục và phòng tránh nguy cơ xe ô tô bị nổ lốp. Không phải lúc nào lốp cũng nổ đột ngột, đôi khi có những “dấu hiệu ngầm” mà người lái cần lưu ý.
Quan sát trực quan bề ngoài lốp
Kiểm tra bằng mắt là cách đơn giản nhất để nhận biết tình trạng áp suất và hư hỏng của lốp. Lốp quá căng thường trông căng phồng như bong bóng, phần giữa lốp tiếp xúc nhiều với mặt đường hơn hai bên hông. Lốp quá non thì ngược lại, trông xẹp hơn bình thường, hai bên hông lốp bị bẹt ra và phần giữa lốp không tiếp xúc hiệu quả với mặt đường, có thể nhìn thấy dấu hiệu mòn nhiều ở hai bên hông.
Kiểm tra bề mặt lốp xem có vết cắt, vết nứt sâu, vật lạ đâm vào (như đinh, đá), hoặc các chỗ phồng rộp bất thường trên thành lốp hoặc bề mặt gai lốp. Phồng rộp là dấu hiệu cấu trúc bên trong lốp đã bị phá hủy, là cảnh báo cực kỳ nguy hiểm về nguy cơ nổ lốp cao.
Kiểm tra độ mòn của gai lốp. Nếu gai lốp đã mòn gần hết hoặc mòn không đều (mòn ở một bên, mòn ở giữa, mòn theo vệt), khả năng bám đường của lốp sẽ giảm và nguy cơ nổ lốp do quá nhiệt khi phanh hoặc vào cua gấp sẽ tăng lên.
Dùng tay kiểm tra độ cứng tương đối
Một cách kiểm tra đơn giản khác là dùng ngón tay búng mạnh vào thành lốp. Âm thanh “bong bong” nghe vang thường cho thấy lốp đang bị căng hơn so với bình thường. Ngược lại, âm thanh “bịch bịch” nghe trầm, đục thường chỉ ra rằng lốp đang bị non hơi. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ mang tính tương đối và không chính xác bằng việc sử dụng đồng hồ đo áp suất chuyên dụng.
Cảm giác lái bất thường
Trong quá trình lái xe, nếu bạn cảm thấy tay lái bị nặng hơn, xe bị rung lắc bất thường, hoặc xe bị kéo về một bên, đó có thể là dấu hiệu lốp xe bị non hơi hoặc có vấn đề về áp suất. Độ bám đường kém khi phanh hoặc vào cua cũng là một cảnh báo về áp suất lốp không tối ưu, tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến nổ lốp khi gặp tình huống khẩn cấp.
Quan sát kỹ lưỡng là bước đầu tiên để phát hiện vấn đề về lốp và ngăn ngừa xe ô tô bị nổ lốp.
Những quan niệm sai lầm phổ biến về áp suất lốp
Có một số lầm tưởng về áp suất lốp có thể khiến người lái xe chủ quan và vô tình làm tăng nguy cơ xe ô tô bị nổ lốp hoặc các vấn đề về lốp khác.
Chỉ TPMS đảm bảo lốp đủ áp suất
Hệ thống giám sát áp suất lốp (TPMS) trên xe mới là một công cụ hữu ích, nhưng nó chủ yếu đóng vai trò cảnh báo khi áp suất lốp đã xuống đến mức thấp nguy hiểm (thường là giảm 25% so với áp suất khuyến nghị ban đầu). TPMS không giúp duy trì áp suất tối ưu cho lốp và cũng không cảnh báo khi lốp bị bơm quá căng. Do đó, không nên hoàn toàn dựa vào TPMS mà vẫn cần kiểm tra áp suất lốp định kỳ bằng dụng cụ đo chuyên nghiệp để đảm bảo lốp luôn ở mức áp suất tiêu chuẩn.
Lốp chỉ nổ khi vượt quá áp suất tối đa ghi trên thành lốp
Chỉ số áp suất tối đa (Max. Press) được ghi trên thành lốp là áp suất cao nhất mà lốp có thể chịu đựng trong điều kiện tải trọng tối đa, không phải là mức áp suất khuyến nghị để xe vận hành hàng ngày. Lốp hoạt động tối ưu ở mức áp suất thấp hơn nhiều so với con số này. Mức áp suất thực tế gây nổ lốp thường cao hơn gấp đôi hoặc gấp ba lần áp suất tối đa ghi trên thành lốp trong điều kiện bình thường, nhưng con số này có thể giảm đáng kể nếu lốp bị hư hỏng, cũ mòn hoặc chịu tác động nhiệt lớn. Việc bơm lốp quá căng, dù chưa đạt đến áp suất tối đa ghi trên thành lốp, vẫn làm tăng đáng kể nguy cơ nổ lốp, đặc biệt khi xe chạy đường dài, tốc độ cao hoặc trong thời tiết nóng.
Áp suất tối đa mang lại lực bám tốt nhất khi vào cua
Áp suất lốp ảnh hưởng đến diện tích tiếp xúc của lốp với mặt đường. Bơm lốp quá căng (gần hoặc bằng áp suất tối đa ghi trên thành lốp) sẽ làm giảm diện tích tiếp xúc thực tế, khiến lực bám giảm. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi vào cua hoặc phanh gấp, làm tăng nguy cơ xe bị trượt. Áp suất tối ưu do nhà sản xuất xe khuyến nghị (thường ghi ở khung cửa hoặc trong sách hướng dẫn) mới là mức mang lại sự cân bằng tốt nhất giữa độ bám, sự thoải mái khi lái và hiệu quả sử dụng nhiên liệu, đồng thời giảm thiểu nguy cơ nổ lốp.
Bơm lốp càng căng càng an toàn và tiết kiệm nhiên liệu
Đây là một lầm tưởng nguy hiểm. Bơm lốp quá căng làm giảm diện tích tiếp xúc, giảm độ bám, tăng nguy cơ trượt bánh khi phanh gấp. Lốp quá căng cũng làm giảm khả năng hấp thụ chấn động từ mặt đường, khiến xe đi cứng hơn, không thoải mái, và nhanh làm hỏng hệ thống treo. Mặc dù có thể tiết kiệm một chút nhiên liệu do lực cản lăn giảm, nhưng rủi ro an toàn tăng cao và tuổi thọ lốp giảm sút khiến điều này trở nên không đáng. Như đã phân tích, lốp quá căng cũng dễ bị nổ lốp khi gặp va chạm hoặc nhiệt độ cao.
Kiểm tra áp suất lốp ô tô đúng cách để tránh nổ lốp
Việc kiểm tra và duy trì áp suất lốp đúng chuẩn là biện pháp phòng tránh xe ô tô bị nổ lốp hiệu quả nhất. Dưới đây là cách thực hiện đúng.
Sử dụng đồng hồ đo áp suất lốp chuyên nghiệp
Cách chính xác và đáng tin cậy nhất để kiểm tra áp suất lốp là sử dụng đồng hồ đo áp suất lốp chuyên dụng. Có nhiều loại đồng hồ, từ loại cơ học đơn giản đến loại điện tử kỹ thuật số cho kết quả hiển thị rõ ràng hơn. Bạn có thể dễ dàng mua các dụng cụ này tại các cửa hàng phụ tùng ô tô hoặc trên các nền tảng thương mại điện tử.
Sử dụng đồng hồ đo áp suất lốp chuyên nghiệp là cách chính xác nhất để đảm bảo áp suất lốp đúng chuẩn, giảm nguy cơ nổ lốp.
Để kiểm tra áp suất, hãy vặn nắp van lốp ra, gắn chặt đầu đồng hồ đo vào van và đọc chỉ số hiển thị. So sánh chỉ số này với mức áp suất khuyến nghị của nhà sản xuất xe.
Kiểm tra khi lốp nguội
Nguyên tắc quan trọng nhất khi kiểm tra áp suất lốp là thực hiện khi lốp nguội hoàn toàn. Khi xe chạy, lốp ma sát với mặt đường và nhiệt độ tăng lên, làm áp suất bên trong lốp cũng tăng theo (khoảng 1-2 PSI cho mỗi 5-6 độ C thay đổi nhiệt độ). Nếu bạn kiểm tra và bơm lốp khi lốp còn nóng, chỉ số đo được sẽ cao hơn áp suất thực tế khi lốp nguội. Điều này dẫn đến việc bạn có thể bơm thiếu hơi mà không biết. Nên kiểm tra lốp vào buổi sáng sớm trước khi chạy hoặc sau khi xe đã dừng ít nhất 3 tiếng và di chuyển quãng đường dưới 2km.
Xác định áp suất lốp khuyến nghị
Mức áp suất lốp tối ưu cho xe của bạn không phải là con số ghi trên thành lốp. Mức áp suất khuyến nghị được nhà sản xuất xe đưa ra thường được dán trên tem ở cột cửa phía người lái, trong hộc đựng găng tay, hoặc trong sách hướng dẫn sử dụng xe. Chỉ số này được tính toán dựa trên trọng lượng xe, phân bổ trọng lượng và hiệu suất vận hành tối ưu. Tem thường ghi rõ áp suất cho lốp trước và lốp sau, đôi khi có cả áp suất khi xe chở đầy tải hoặc chạy tốc độ cao. Hãy luôn tuân thủ khuyến nghị này để đảm bảo an toàn và hiệu quả nhất, đồng thời giảm thiểu khả năng xe ô tô bị nổ lốp.
Hướng dẫn bơm lốp xe ô tô đúng chuẩn để tránh nổ lốp
Sau khi kiểm tra và xác định lốp cần bơm thêm hơi, hãy thực hiện theo các cách sau để đạt được áp suất khuyến nghị, từ đó phòng tránh nguy cơ xe ô tô bị nổ lốp.
Dựa theo áp suất khuyến nghị của nhà sản xuất xe
Đây là phương pháp chuẩn xác và an toàn nhất. Sử dụng đồng hồ đo áp suất, bơm hơi vào lốp từ từ và kiểm tra lại liên tục cho đến khi đạt được chỉ số được dán trên tem ở cửa xe hoặc trong sách hướng dẫn. Hãy nhớ rằng chỉ số này dành cho lốp nguội. Nếu bất đắc dĩ phải bơm khi lốp nóng, hãy bơm cao hơn áp suất khuyến nghị khoảng 3-4 PSI và kiểm tra lại khi lốp đã nguội.
Bơm lốp dựa trên áp suất lý tưởng có tính đến tải trọng
Mức áp suất khuyến nghị từ nhà sản xuất thường dành cho điều kiện tải trọng trung bình. Nếu bạn thường xuyên chở đầy tải (nhiều người và hành lý), bạn có thể cần tăng áp suất lốp lên một chút so với khuyến nghị để bù lại trọng lượng tăng thêm. Tuy nhiên, việc tăng áp suất cần được thực hiện cẩn thận và không vượt quá áp suất tối đa ghi trên thành lốp. Một số chuyên gia khuyến cáo có thể tăng thêm khoảng 10-15% so với áp suất khuyến nghị khi chở đầy tải, nhưng tốt nhất nên tham khảo sách hướng dẫn sử dụng xe hoặc ý kiến của kỹ thuật viên chuyên nghiệp để tránh bơm quá căng gây nguy cơ nổ lốp.
Không bơm lốp dựa hoàn toàn vào áp suất tối đa trên thành lốp
Như đã phân tích ở phần quan niệm sai lầm, chỉ số áp suất tối đa ghi trên thành lốp (ví dụ: Max. Press 44 PSI) không phải là áp suất lý tưởng để xe vận hành hàng ngày. Việc bơm lốp đến mức này sẽ làm tăng nguy cơ xe ô tô bị nổ lốp, giảm độ bám và làm cứng hệ thống treo. Luôn ưu tiên áp suất khuyến nghị của nhà sản xuất xe.
Hiểu rõ các chỉ số trên thành lốp và áp suất khuyến nghị giúp bạn bơm lốp đúng cách, giảm thiểu nguy cơ nổ lốp.
Lưu ý quan trọng khác để phòng tránh nổ lốp
Bên cạnh việc duy trì áp suất lốp đúng chuẩn, còn nhiều yếu tố khác cần được chú ý để giảm thiểu tối đa khả năng xe ô tô bị nổ lốp.
Kiểm tra lốp xe định kỳ và thường xuyên
Ngoài việc kiểm tra áp suất, hãy thường xuyên kiểm tra tình trạng tổng thể của lốp. Ít nhất 14 ngày một lần, hãy kiểm tra cả 4 bánh xe và bánh xe dự phòng. Tìm kiếm các dấu hiệu nứt, phồng rộp, vật lạ găm vào, hoặc mòn bất thường. Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề nào, hãy đưa xe đến gara hoặc trung tâm dịch vụ uy tín để được kiểm tra và tư vấn kịp thời. Các chuyên gia tại toyotaokayama.com.vn luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn kiểm tra lốp và bảo dưỡng xe định kỳ.
Chú ý đến tuổi thọ lốp
Cao su sẽ bị lão hóa theo thời gian, bất kể quãng đường đã đi. Lốp quá 5-6 năm tuổi, ngay cả khi gai lốp còn dày, cũng có nguy cơ bị nổ lốp cao hơn do cấu trúc bên trong đã bị xuống cấp. Hạn sử dụng lốp thường được in trên thành lốp dưới dạng mã DOT (gồm 4 chữ số, hai chữ số đầu là tuần sản xuất, hai chữ số sau là năm sản xuất). Hãy cân nhắc thay lốp mới nếu lốp đã quá tuổi.
Kiểm tra độ sâu gai lốp
Gai lốp có vai trò thoát nước và tạo độ bám. Khi gai lốp mòn đến mức giới hạn (thường có vạch báo mòn trên lốp), khả năng bám đường sẽ giảm đáng kể, đặc biệt trên mặt đường ướt. Lốp mòn cũng dễ bị quá nhiệt, làm tăng nguy cơ nổ lốp.
Không chở quá tải
Mỗi chiếc xe đều có tải trọng tối đa cho phép. Việc chở quá tải trọng quy định sẽ tạo áp lực cực lớn lên lốp xe, đặc biệt là lốp sau, làm tăng nguy cơ xe ô tô bị nổ lốp, đồng thời ảnh hưởng đến hệ thống treo và phanh.
Lái xe cẩn thận
Tránh lái xe vào các ổ gà, gờ giảm tốc quá nhanh hoặc va chạm mạnh vào lề đường, vật cản. Những va đập này có thể gây hư hỏng cấu trúc bên trong lốp mà không thể nhìn thấy từ bên ngoài, dẫn đến nguy cơ nổ lốp sau này.
Thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng lốp là chìa khóa để ngăn chặn xe ô tô bị nổ lốp.
Việc duy trì áp suất lốp đúng chuẩn và kiểm tra lốp định kỳ là những hành động nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn trong việc đảm bảo an toàn khi lái xe và phòng tránh tình trạng xe ô tô bị nổ lốp. Hãy biến việc kiểm tra lốp trở thành một thói quen để mỗi chuyến đi của bạn luôn an toàn và suôn sẻ.
