Lốp xe ô tô đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn và hiệu suất vận hành của xe. Tuy nhiên, theo thời gian sử dụng và dưới tác động của các yếu tố môi trường, lốp xe rất dễ gặp phải tình trạng lốp xe ô tô bị nứt. Đây là một vấn đề phổ biến nhưng cực kỳ nguy hiểm, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn cao nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân gây nứt, biết cách kiểm tra và bảo dưỡng đúng sẽ giúp bạn kéo dài tuổi thọ lốp, đảm bảo mỗi chuyến đi đều an toàn. Bài viết này từ toyotaokayama.com.vn sẽ đi sâu vào các khía cạnh của hiện tượng lốp nứt, từ nguyên nhân gốc rễ đến các biện pháp phòng ngừa và xử lý hiệu quả.
Lốp xe ô tô bị rạn nứt: Hiểu rõ nguyên nhân và hướng xử lý
Hiện tượng lốp xe ô tô bị nứt là tình trạng lớp cao su bên ngoài của lốp xuất hiện các vết nứt, rạn chân chim hoặc thậm chí là các đường nứt sâu. Tình trạng này không chỉ làm giảm tính thẩm mỹ và tuổi thọ của lốp mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành và độ an toàn của xe. Việc nhận biết sớm và xử lý đúng cách là điều cần thiết để tránh những hậu quả đáng tiếc.
Tại sao lốp xe ô tô bị nứt?
Có nhiều yếu tố khác nhau có thể dẫn đến tình trạng lốp xe ô tô bị nứt. Việc nắm vững các nguyên nhân này giúp người dùng chủ động hơn trong việc phòng tránh và bảo dưỡng.
Đầu tiên và phổ biến nhất là sự lão hóa lốp. Giống như bất kỳ vật liệu cao su nào, lốp xe sẽ dần xuống cấp theo thời gian do tiếp xúc liên tục với nhiệt độ, ánh nắng mặt trời (tia UV) và ozone trong không khí. Quá trình lão hóa làm cho cao su bị khô cứng, mất đi độ đàn hồi ban đầu và xuất hiện các vết rạn nhỏ li ti, dần phát triển thành vết nứt lớn hơn. Các chuyên gia khuyến cáo nên kiểm tra lốp kỹ lưỡng sau 5 năm sử dụng và cân nhắc thay lốp mới sau khoảng 6-10 năm, ngay cả khi gai lốp còn tốt, bởi cấu trúc bên trong có thể đã suy yếu đáng kể.
Áp suất lốp đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Áp suất lốp không ổn định, bao gồm cả quá cao hoặc quá thấp, đều là nguyên nhân chính khiến lốp bị nứt. Khi lốp quá căng, bề mặt lốp trở nên cứng hơn và ít linh hoạt, dễ bị nứt khi va đập nhẹ hoặc khi nhiệt độ tăng cao. Ngược lại, khi lốp quá non, thành lốp sẽ bị uốn cong và kéo giãn liên tục, gây quá nhiệt và làm suy yếu cấu trúc cao su, dẫn đến rạn nứt, đặc biệt ở khu vực hông lốp. Duy trì áp suất lốp đúng theo khuyến nghị của nhà sản xuất là bước bảo dưỡng cơ bản nhưng hiệu quả nhất để phòng ngừa nứt lốp và các vấn đề khác.
Điều kiện thời tiết khắc nghiệt cũng tác động mạnh mẽ đến độ bền của lốp. Nhiệt độ quá cao trong mùa hè gay gắt có thể làm tăng tốc độ lão hóa và gây nứt bề mặt lốp. Tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài khiến các hợp chất trong cao su bị phân hủy nhanh hơn. Ngược lại, nhiệt độ cực thấp vào mùa đông có thể làm lốp trở nên cứng giòn hơn, dễ bị nứt, vỡ khi gặp chấn động hoặc di chuyển trên bề mặt không bằng phẳng.
Va đập mạnh là một nguyên nhân vật lý trực tiếp gây hư hỏng lốp. Khi xe đi qua ổ gà sâu, đâm vào lề đường hoặc vật cản cứng với tốc độ cao, lực tác động đột ngột và tập trung có thể tạo ra các vết nứt hoặc thậm chí làm rách lốp ngay lập tức. Những va chạm dù nhỏ nhưng diễn ra thường xuyên cũng tích tụ làm suy yếu cấu trúc lốp theo thời gian.
Cuối cùng, lốp kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ thường sử dụng vật liệu không đạt chuẩn, quy trình sản xuất không đảm bảo. Những loại lốp này có thể thiếu các hợp chất chống lão hóa, chống tia UV cần thiết hoặc có cấu trúc không đủ bền vững để chịu tải và áp lực vận hành thông thường. Việc sử dụng lốp kém chất lượng làm tăng nguy cơ lốp xe ô tô bị nứt và các hư hỏng nghiêm trọng khác chỉ sau một thời gian ngắn sử dụng.
Lốp xe ô tô bị nứt bề mặt nghiêm trọng
Cách xử lý khi lốp xe bị nứt hiệu quả
Khi phát hiện lốp xe ô tô bị nứt, việc xử lý cần được thực hiện khẩn trương để đảm bảo an toàn. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết nứt mà có những phương án xử lý khác nhau.
Nếu vết nứt sâu, xuyên qua các lớp bố thép hoặc bố vải bên trong, ảnh hưởng đến cấu trúc và hình dạng của lốp, thì lựa chọn duy nhất và an toàn nhất là thay lốp mới. Vết nứt nghiêm trọng làm suy yếu toàn bộ lốp, không thể đảm bảo khả năng chịu tải và áp suất, rất dễ dẫn đến nổ lốp khi đang di chuyển, gây nguy hiểm tính mạng.
Trong một số trường hợp vết nứt chỉ nhỏ, nông, chỉ xuất hiện trên bề mặt cao su (thường gọi là rạn chân chim) và không ảnh hưởng đến cấu trúc chính của lốp, có thể xem xét việc sửa chữa lốp tạm thời. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây chỉ là giải pháp mang tính tạm bợ để bạn có thể di chuyển xe đến gara hoặc cửa hàng lốp gần nhất. Vết nứt trên cao su là dấu hiệu của sự xuống cấp, và khả năng lốp bị hư hỏng nặng hơn hoặc nứt thêm là rất cao. Lời khuyên tốt nhất vẫn là thay thế lốp mới càng sớm càng tốt để đảm bảo an toàn tuyệt đối, đặc biệt khi di chuyển đường dài hoặc ở tốc độ cao.
Ngoài việc xử lý trực tiếp với lốp, cần kiểm tra và thay thế các bộ phận liên quan nếu cần thiết. Nếu nguyên nhân gây nứt lốp được xác định là do các vấn đề từ hệ thống treo, hệ thống lái hoặc hệ thống phanh (ví dụ: giảm xóc yếu, lệch thước lái, phanh bị bó…), thì việc sửa chữa hoặc thay thế các bộ phận này là bắt buộc trước khi lắp lốp mới. Nếu không, lốp mới lắp vào cũng sẽ nhanh chóng bị mòn bất thường hoặc hư hỏng tương tự.
Các bước bảo dưỡng lốp xe ô tô để giảm nguy cơ tai nạn
Bảo dưỡng lốp xe ô tô bị nứt là xử lý vấn đề đã xảy ra. Quan trọng hơn là thực hiện bảo dưỡng lốp định kỳ và đúng cách để phòng ngừa tình trạng nứt và các vấn đề khác, từ đó giảm thiểu tối đa nguy cơ tai nạn.
Kiểm tra áp suất lốp định kỳ là bước bảo dưỡng đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rất lớn. Áp suất lốp đúng mức giúp lốp tiếp xúc với mặt đường tối ưu, phân bổ đều lực tác động, đảm bảo khả năng bám đường tốt nhất và giảm thiểu mài mòn không đều. Áp suất lốp nên được kiểm tra ít nhất mỗi tháng một lần, đặc biệt là trước mỗi chuyến đi xa. Thông số áp suất chuẩn được ghi trên khung cửa xe phía người lái, trong sách hướng dẫn sử dụng hoặc trên nắp bình xăng. Sử dụng đồng hồ đo áp suất lốp để kiểm tra khi lốp còn nguội (chưa chạy hoặc chạy quãng đường ngắn).
Thực hiện xoay lốp định kỳ là một biện pháp hữu hiệu để đảm bảo các lốp mòn đều nhau. Do sự phân bổ tải trọng và lực kéo/đẩy khác nhau giữa các bánh xe (trước/sau, trái/phải), lốp xe sẽ mòn không đồng đều nếu không được xoay. Việc xoay lốp giúp kéo dài tuổi thọ tổng thể của bộ lốp và duy trì hiệu suất bám đường ổn định. Chu kỳ xoay lốp thường là mỗi 10.000 km hoặc theo khuyến cáo cụ thể của nhà sản xuất xe.
Kiểm tra độ mòn của lốp thường xuyên giúp bạn biết khi nào cần thay lốp mới. Hầu hết các lốp hiện đại đều có vạch chỉ báo độ mòn (TWI – Tread Wear Indicator). Khi bề mặt gai lốp mòn đến ngang mức vạch TWI, nghĩa là độ sâu gai chỉ còn khoảng 1.6mm, đây là lúc lốp đã đạt giới hạn mòn và cần được thay thế ngay lập tức. Lốp quá mòn giảm khả năng thoát nước, tăng nguy cơ trượt nước (aquaplaning) và giảm hiệu quả phanh, đặc biệt trong điều kiện đường ướt, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn cao hơn cả tình trạng lốp xe ô tô bị nứt nhẹ.
Như đã đề cập, các bộ phận liên quan đến lốp như hệ thống treo, hệ thống lái và hệ thống phanh cũng ảnh hưởng lớn đến tình trạng lốp. Nếu phát hiện lốp bị mòn không đều hoặc có dấu hiệu hư hỏng bất thường, hãy kiểm tra các bộ phận này. Giảm xóc yếu, thước lái bị lệch hoặc má phanh bị kẹt đều có thể là nguyên nhân gây mòn lốp nhanh và không đồng đều. Bảo dưỡng và thay thế các bộ phận này kịp thời sẽ giúp bảo vệ lốp mới và đảm bảo an toàn vận hành.
Cân bằng động lốp và căn chỉnh thước lái là hai dịch vụ bảo dưỡng quan trọng giúp duy trì hiệu suất và tuổi thọ lốp. Lốp bị mất cân bằng có thể gây rung vô lăng, mòn lốp không đều và làm hỏng hệ thống treo. Thước lái bị lệch (sai góc đặt bánh xe) cũng dẫn đến mòn lốp bất thường và ảnh hưởng đến khả năng điều khiển xe. Việc cân bằng lốp và căn chỉnh thước lái định kỳ (thường khi thay lốp mới, sau khi đi vào đường xấu hoặc khi phát hiện mòn lốp bất thường/xe bị lệch lái) giúp xe vận hành ổn định, êm ái và kéo dài tuổi thọ của lốp, giảm thiểu nguy cơ lốp xe ô tô bị nứt do mòn bất thường.
Bảo dưỡng lốp xe ô tô định kỳ để tránh rạn nứt
Kiểm tra áp suất lốp xe ô tô: Tại sao lại quan trọng?
Trong số các bước bảo dưỡng, kiểm tra áp suất lốp xe ô tô là việc làm đơn giản nhất nhưng lại có tác động sâu sắc đến nhiều khía cạnh của chiếc xe, từ độ an toàn, hiệu suất vận hành đến chi phí sử dụng.
Áp suất lốp đúng chuẩn giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ nổ lốp. Khi áp suất quá thấp, thành lốp bị uốn cong quá mức tạo ra nhiệt lượng lớn trong quá trình lăn bánh. Nhiệt độ cao làm suy yếu cấu trúc cao su và các lớp bố, tăng nguy cơ nổ lốp đột ngột, đặc biệt là khi xe chạy tốc độ cao hoặc trên quãng đường dài. Ngược lại, lốp quá căng cũng dễ bị nứt vỡ khi va đập mạnh vào chướng ngại vật hoặc cạnh lề đường do không có đủ khả năng hấp thụ chấn động.
Áp suất lốp chính xác đảm bảo khả năng bám đường tốt nhất. Khi lốp đủ áp suất, diện tích tiếp xúc giữa lốp và mặt đường được tối ưu hóa, giúp xe bám đường chắc chắn hơn khi vào cua, phanh gấp hoặc di chuyển trên bề mặt trơn trượt. Lốp quá non làm tăng diện tích tiếp xúc nhưng lại giảm khả năng thoát nước và độ cứng vững, dẫn đến trượt nước và giảm hiệu quả phanh. Lốp quá căng làm giảm diện tích tiếp xúc, giảm độ bám và tăng nguy cơ trượt khi đường ướt.
Duy trì áp suất lốp đúng còn giúp tiết kiệm nhiên liệu đáng kể. Lốp non hơi làm tăng lực cản lăn, buộc động cơ phải làm việc vất vả hơn để duy trì tốc độ, dẫn đến tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn. Theo nghiên cứu, mỗi khi áp suất lốp giảm khoảng 1 PSI (0.07 bar) so với mức khuyến nghị, hiệu quả sử dụng nhiên liệu có thể giảm tới 0.2%. Việc giữ áp suất lốp chính xác giúp xe lăn bánh nhẹ nhàng hơn, tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nhiên liệu và giảm chi phí vận hành.
Cuối cùng, áp suất lốp đúng mức góp phần kéo dài tuổi thọ của lốp. Khi lốp được bơm đúng áp suất, toàn bộ bề mặt lốp (gai lốp) sẽ tiếp xúc và mòn đều trong quá trình sử dụng. Lốp non hơi thường bị mòn nhanh hơn ở hai bên hông, còn lốp quá căng lại bị mòn nhanh ở chính giữa. Mòn lốp không đều không chỉ làm giảm tuổi thọ của lốp mà còn có thể dẫn đến tình trạng lốp xe ô tô bị nứt ở những khu vực chịu áp lực hoặc uốn cong quá mức.
Kiểm tra áp suất lốp xe ô tô thường xuyên
Tóm lại, lốp xe ô tô bị nứt là một vấn đề nghiêm trọng đòi hỏi sự quan tâm đúng mức từ người lái. Việc hiểu rõ các nguyên nhân gây nứt như lão hóa, áp suất không ổn định, thời tiết khắc nghiệt, va đập và chất lượng lốp sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Bên cạnh đó, thực hiện đầy đủ các bước bảo dưỡng lốp định kỳ bao gồm kiểm tra áp suất, xoay lốp, kiểm tra độ mòn và căn chỉnh thước lái là cách tốt nhất để duy trì lốp ở trạng thái tối ưu, đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh khi tham gia giao thông. Luôn kiểm tra lốp xe của bạn trước mỗi chuyến đi để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và xử lý kịp thời.
