Hệ thống phanh là bộ phận tối quan trọng, đảm bảo an toàn cho mọi chuyến đi của bạn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về cách bảo dưỡng và điều chỉnh bộ phận này. Một trong những công việc định kỳ cần thực hiện để duy trì hiệu suất phanh chính là tăng thắng xe ô tô. Bài viết này từ toyotaokayama.com.vn sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình điều chỉnh thắng xe an toàn và hiệu quả.
Bố thắng xe ô tô là gì và vai trò quan trọng
Bố thắng xe ô tô, hay còn gọi là má phanh, là thành phần trực tiếp tạo ra ma sát giúp xe giảm tốc độ hoặc dừng hẳn. Đây là bộ phận không thể thiếu trong hệ thống phanh của mọi chiếc xe. Bố thắng hoạt động cùng với đĩa phanh (trong phanh đĩa) hoặc tang trống (trong phanh tang trống) để chuyển đổi động năng của xe thành nhiệt năng thông qua lực ma sát, từ đó làm chậm và dừng xe.
Hệ thống phanh ô tô thường bao gồm má phanh, kẹp phanh (caliper) hoặc xi-lanh bánh xe, đĩa phanh (rotor) hoặc tang trống (drum), ống dẫn dầu phanh, và bộ phận điều khiển chính (xi-lanh tổng). Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận này quyết định hiệu quả phanh và sự an toàn cho người lái cùng hành khách. Trên thị trường hiện nay, má phanh xe ô tô được sản xuất từ nhiều vật liệu khác nhau như hữu cơ, bán kim loại, và gốm sứ, mỗi loại có đặc tính và ưu nhược điểm riêng phù hợp với từng dòng xe và nhu cầu sử dụng.
Bố thắng xe ô tô và cấu tạo
Vì sao cần tăng thắng xe ô tô?
Theo thời gian sử dụng, má phanh ô tô sẽ dần bị mòn do ma sát. Đặc biệt với phanh tang trống (thường dùng cho bánh sau ở nhiều mẫu xe), má phanh (guốc phanh) và tang trống sẽ tạo ra khe hở lớn hơn khi mòn. Điều này dẫn đến việc hành trình bàn đạp phanh trở nên dài hơn, cảm giác phanh không còn “ăn” như trước, thậm chí có thể nghe thấy tiếng kêu lạ khi phanh. Việc tăng thắng xe ô tô (điều chỉnh lại khe hở giữa má phanh và tang trống) là cần thiết để phục hồi hành trình phanh lý tưởng, đảm bảo lực phanh được truyền đầy đủ và đồng đều đến các bánh xe.
Việc điều chỉnh định kỳ giúp duy trì hiệu suất tối ưu của hệ thống phanh, ngăn ngừa tình trạng phanh kém hiệu quả gây nguy hiểm, và kéo dài tuổi thọ của các bộ phận khác trong hệ thống phanh. Đối với phanh đĩa, việc “tăng thắng” không thực sự là điều chỉnh khe hở mà chủ yếu liên quan đến việc kiểm tra và thay thế má phanh khi mòn đến giới hạn cho phép. Do đó, khái niệm tăng thắng xe ô tô thường được áp dụng cho hệ thống phanh tang trống.
Cấu tạo cơ bản của hệ thống phanh ô tô
Hệ thống phanh trên xe ô tô hiện đại chủ yếu sử dụng hệ thống thủy lực. Cấu tạo chung bao gồm:
- Bộ phận điều khiển: Bàn đạp phanh, xi-lanh tổng (master cylinder) chuyển đổi lực chân thành áp suất dầu.
- Đường ống dẫn dầu: Truyền áp suất dầu phanh đến các bánh xe.
- Bộ phận phanh tại các bánh xe:
- Phanh đĩa: Đĩa phanh (rotor) gắn với bánh xe, kẹp phanh (caliper) chứa piston và má phanh (pads). Khi phanh, piston đẩy má phanh ép vào đĩa.
- Phanh tang trống: Tang trống (drum) gắn với bánh xe, mâm phanh gắn trên trục xe chứa xi-lanh bánh xe (wheel cylinder) và guốc phanh (brake shoes) có dán bố thắng. Khi phanh, xi-lanh bánh xe đẩy guốc phanh bung ra ép vào mặt trong của tang trống.
Trong cấu tạo của phanh tang trống, có một cơ chế điều chỉnh khe hở giữa guốc phanh và tang trống. Cơ chế này có thể là tự động (trên các xe đời mới hơn) hoặc cần điều chỉnh thủ công (trên các xe đời cũ hơn hoặc xe tải). Việc tăng thắng xe ô tô chính là điều chỉnh cơ chế này.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh ô tô
Nguyên lý hoạt động của phanh ô tô
Khi người lái đạp bàn đạp phanh, lực này được truyền đến xi-lanh tổng, tạo ra áp suất trong hệ thống dầu phanh thủy lực. Áp suất dầu được truyền qua các đường ống đến kẹp phanh (ở bánh xe phanh đĩa) hoặc xi-lanh bánh xe (ở bánh xe phanh tang trống).
Ở phanh đĩa, áp suất dầu đẩy piston trong kẹp phanh, ép chặt hai má phanh ô tô vào đĩa phanh đang quay. Lực ma sát sinh ra làm giảm tốc độ quay của bánh xe.
Ở phanh tang trống, áp suất dầu đẩy piston trong xi-lanh bánh xe, làm cho hai guốc phanh bung ra và ép vào mặt trong của tang trống đang quay. Lực ma sát giữa bố thắng trên guốc phanh và tang trống làm giảm tốc độ.
Khi nhả bàn đạp phanh, áp suất dầu giảm, piston hoặc xi-lanh bánh xe trở về vị trí ban đầu (nhờ lò xo hồi vị trong phanh tang trống hoặc độ đàn hồi của phốt piston trong phanh đĩa), giải phóng má phanh/guốc phanh khỏi đĩa phanh/tang trống, cho phép bánh xe quay tự do. Việc tăng thắng xe ô tô đảm bảo guốc phanh ở vị trí đủ gần tang trống để phản ứng nhanh với áp suất dầu.
Hướng dẫn cách tăng thắng xe ô tô (phanh tang trống)
Việc tăng thắng xe ô tô (áp dụng chủ yếu cho phanh tang trống) có thể thực hiện tại nhà nếu bạn có đủ dụng cụ và kiến thức cơ bản. Tuy nhiên, cần hết sức cẩn thận vì đây là bộ phận an toàn quan trọng. Dưới đây là hướng dẫn chung:
Thông thường, cơ chế điều chỉnh trên phanh tang trống là một bánh răng hình ngôi sao (star adjuster) kết nối với một cần gạt tự động. Khi má phanh mòn, cần gạt sẽ tự động xoay bánh răng để điều chỉnh guốc phanh ra sát tang trống hơn khi bạn kéo phanh tay hoặc lùi xe và đạp phanh. Tuy nhiên, đôi khi cơ chế này hoạt động không hiệu quả hoặc cần điều chỉnh thủ công.
Để điều chỉnh thủ công, bạn thường cần tháo bánh xe và tang trống ra (đòi hỏi kiến thức và dụng cụ chuyên dụng) hoặc thực hiện điều chỉnh thông qua một lỗ nhỏ trên mâm phanh hoặc tấm chắn bụi phía sau tang trống (phổ biến hơn).
Bước 1: Chuẩn bị và xác định vị trí điều chỉnh
Đỗ xe ở nơi bằng phẳng, kéo phanh tay và chèn bánh xe chắc chắn. Sử dụng kích để nâng bánh xe cần điều chỉnh lên. Tháo bánh xe. Trên mâm phanh (phía sau tang trống), tìm một lỗ nhỏ hình chữ nhật hoặc tròn, thường được đậy bằng nút cao su. Đây là vị trí để tiếp cận cơ chế điều chỉnh. Nếu không có lỗ, bạn có thể cần tháo tang trống ra.
Bước 2: Thực hiện điều chỉnh
Sử dụng một tuốc nơ vít dẹt nhỏ luồn qua lỗ điều chỉnh. Dùng đầu tuốc nơ vít để xoay bánh răng hình ngôi sao bên trong. Hướng xoay sẽ làm guốc phanh nở ra hoặc thu lại. Xoay bánh răng theo chiều làm cho guốc phanh nở ra (thường là xoay xuống đối với một số loại xe, hoặc lên đối với loại khác – cần tham khảo tài liệu kỹ thuật cụ thể cho xe của bạn) cho đến khi bánh xe bắt đầu bị kẹt nhẹ khi quay bằng tay. Sau đó, xoay ngược lại khoảng 1-2 nấc cho đến khi bánh xe quay tự do nhưng vẫn cảm thấy có một chút ma sát nhẹ. Điều này đảm bảo má phanh ở gần tang trống nhưng không bị kẹt. Lặp lại cho cả hai bánh xe cùng trục (trước hoặc sau).
Bước 3: Kiểm tra lại hệ thống phanh
Sau khi điều chỉnh từng bánh xe, lắp lại bánh xe và hạ xe xuống. Nhẹ nhàng đạp bàn đạp phanh một vài lần. Kiểm tra lại hành trình bàn đạp phanh xem đã ngắn hơn và chắc chắn hơn chưa. Thực hiện chạy thử ở tốc độ thấp trong khu vực an toàn để kiểm tra hiệu quả phanh và đảm bảo không có tiếng động lạ hay xe bị kéo lệch sang một bên khi phanh. Nếu hành trình bàn đạp vẫn dài hoặc phanh không đều, bạn cần điều chỉnh thêm hoặc kiểm tra các bộ phận khác của hệ thống phanh.
Hướng dẫn tăng thắng xe ô tô chi tiết
Nếu bạn không tự tin vào khả năng của mình hoặc xe của bạn sử dụng phanh đĩa, tốt nhất là đưa xe đến garage hoặc đại lý uy tín để được kiểm tra và bảo dưỡng bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp. Việc tăng thắng xe ô tô hay bảo dưỡng hệ thống phanh là công việc liên quan trực tiếp đến an toàn.
Việc hiểu rõ về bố thắng và cách tăng thắng xe ô tô định kỳ là kiến thức hữu ích giúp bạn duy trì trạng thái tốt nhất cho chiếc xe của mình, đặc biệt là hệ thống phanh – yếu tố then chốt đảm bảo an toàn trên mọi hành trình. Hãy luôn chú trọng kiểm tra và bảo dưỡng phanh đúng lúc. Để được tư vấn chi tiết hơn về bảo dưỡng xe Toyota hoặc đặt lịch kiểm tra, hãy truy cập toyotaokayama.com.vn.
