Vấn đề ô tô xe máy thải khí đang là mối quan tâm lớn, đặc biệt tại các thành phố đông dân cư. Để cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, các cơ quan chức năng như Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và Cục Đăng kiểm Việt Nam đang hoàn thiện dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia mới. Dự thảo này đưa ra lộ trình kiểm định khí thải nghiêm ngặt hơn cho cả ô tô, mô tô và xe gắn máy. Thông tin chi tiết về thời điểm áp dụng và các mức tiêu chuẩn sẽ được trình bày dưới đây.
Lộ trình kiểm định khí thải xe máy
Theo dự thảo mới nhất, việc kiểm định khí thải đối với xe mô tô và xe gắn máy sẽ được triển khai theo từng giai đoạn rõ ràng. Thời điểm bắt đầu dự kiến là từ ngày 1/7/2027, áp dụng trước tiên tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM – những nơi tập trung mật độ phương tiện cao nhất cả nước.
Một năm sau đó, từ ngày 1/7/2028, quy định này sẽ mở rộng ra các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khác. Cuối cùng, từ ngày 1/7/2030, việc kiểm định khí thải sẽ được áp dụng trên phạm vi toàn quốc đối với các tỉnh, thành phố còn lại. Tuy nhiên, dự thảo cũng linh hoạt cho phép các địa phương có thể chủ động quy định áp dụng lộ trình kiểm định sớm hơn tùy theo tình hình thực tế và nhu cầu quản lý môi trường tại địa phương mình.
Các thông số và mức chuẩn khí thải
Việc kiểm định khí thải ô tô xe máy sẽ tập trung vào hai thông số chính. Đó là nồng độ Cacbon Monoxit (CO) và Hydrocacbon (HC). CO là một loại khí độc hại được đo bằng tỷ lệ phần trăm (%) thể tích trong khí thải. Trong khi đó, HC là các hợp chất hữu cơ chưa cháy hết, được đo bằng đơn vị ppm thể tích (parts per million), tương đương một mg/kg.
Các thông số này sẽ được đánh giá dựa trên hệ thống gồm 4 mức tiêu chuẩn khác nhau. Mỗi mức tương ứng với một ngưỡng giới hạn về nồng độ CO và HC mà phương tiện không được vượt quá. Hệ thống phân loại này giúp phân loại và đánh giá mức độ ô nhiễm của từng loại xe dựa trên công nghệ và năm sản xuất.
Mức tiêu chuẩn khí thải cho xe mô tô và xe gắn máy
Lệnh cấm lưu thông nội đô từ năm 2030
Một trong những điểm đáng chú ý và có tác động lớn nhất của dự thảo quy định về ô tô xe máy thải khí là yêu cầu bắt buộc từ ngày 1/1/2030. Theo đó, tất cả ô tô, mô tô và xe gắn máy khi tham gia giao thông trong khu vực nội đô của Hà Nội và TPHCM sẽ phải đạt tiêu chuẩn khí thải từ mức 2 trở lên.
Điều này đồng nghĩa với việc các phương tiện không đáp ứng được ngưỡng tiêu chuẩn khí thải mức 2 sẽ bị cấm lưu hành trong khu vực trung tâm của hai thành phố lớn này. Đây là một bước đi quyết liệt nhằm loại bỏ dần các phương tiện cũ, gây ô nhiễm nặng ra khỏi khu vực nhạy cảm nhất về chất lượng không khí đô thị.
Điểm mới này được kỳ vọng sẽ tạo ra sự thay đổi lớn trong thói quen sử dụng và bảo dưỡng phương tiện của người dân, đồng thời thúc đẩy việc chuyển đổi sang các dòng xe mới, thân thiện với môi trường hơn. Mục tiêu cuối cùng là giảm thiểu đáng kể lượng khí thải độc hại từ giao thông.
Ô tô và xe máy lưu thông trong nội đô sắp áp dụng quy định khí thải mới
Vì sao cần kiểm soát khí thải?
Số liệu thống kê cho thấy quy mô phương tiện giao thông cá nhân tại Hà Nội và TPHCM là rất lớn. Hà Nội hiện có khoảng 5,6 triệu mô tô, xe gắn máy đăng ký. TPHCM thậm chí còn nhiều hơn với hơn 6 triệu xe, và con số này có thể lên tới 8,5 triệu xe nếu tính cả các khu vực mới sáp nhập.
Lượng phương tiện khổng lồ này được xác định là nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí trong môi trường đô thị. Bụi mịn, CO, HC và các chất ô nhiễm khác từ khí thải động cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, góp phần gây ra các bệnh về hô hấp, tim mạch và giảm chất lượng cuộc sống. Do đó, việc kiểm soát ô tô xe máy thải khí là yêu cầu cấp bách để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và cải thiện môi trường sống.
Kế hoạch triển khai và những thách thức
Để giúp người dân có thời gian thích nghi với quy định mới, cơ quan soạn thảo đã bổ sung quy định về giai đoạn chuyển tiếp. Cụ thể, trong 18 tháng kể từ thời điểm bắt đầu triển khai kiểm định khí thải xe máy, việc xử phạt sẽ chưa được áp dụng ngay lập tức. Giai đoạn này sẽ tập trung chủ yếu vào việc nhắc nhở, tuyên truyền và hỗ trợ người dân hiểu rõ hơn về quy định và cách thức thực hiện.
Cũng tương tự như ô tô hiện nay, xe mô tô, xe gắn máy không đạt yêu cầu khi kiểm định khí thải sẽ không được phép lưu hành. Đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng làm rõ rằng quy định “cấm xe cũ nát vào nội đô” không hoàn toàn dựa vào năm sản xuất. Điều cốt yếu là chiếc xe có đạt chuẩn khí thải mức 2 trở lên hay không. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo dưỡng phương tiện định kỳ để đảm bảo hệ thống xử lý khí thải hoạt động hiệu quả, giúp xe đạt được tiêu chuẩn quy định, bất kể tuổi đời.
Hệ thống kiểm định khí thải đối với ô tô tại Việt Nam đã hoạt động tương đối ổn định trong nhiều năm qua, nên việc áp dụng quy định mới cho ô tô không gặp nhiều trở ngại về năng lực cơ sở đăng kiểm. Tuy nhiên, đối với xe máy, việc xây dựng mới hệ thống kiểm định đòi hỏi đầu tư lớn và kế hoạch triển khai bài bản. Tâm lý phổ biến của người dân thường là chờ đến khi quy định bắt buộc mới thực hiện (“nước đến chân mới nhảy”), điều này có thể tạo ra áp lực lớn cho các trung tâm kiểm định khi áp dụng đại trà. Những xe không đạt chuẩn ban đầu có thể chỉ được phép lưu thông ở khu vực ngoại ô và bắt buộc phải sửa chữa, bảo dưỡng để nâng cấp đạt chuẩn mới được phép di chuyển trong khu vực trung tâm.
Chi tiết các mức khí thải theo năm sản xuất
Để tạo sự rõ ràng và công bằng, dự thảo quy chuẩn phân định cụ thể các mức khí thải áp dụng dựa trên năm sản xuất của từng loại phương tiện.
Đối với xe mô tô: Xe sản xuất trước năm 2008 sẽ áp dụng mức 1. Xe sản xuất từ năm 2008 đến năm 2016 áp dụng mức 2. Xe sản xuất từ năm 2017 đến ngày 30/6/2026 áp dụng mức 3. Và xe mô tô sản xuất sau ngày 1/7/2026 sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 – mức cao nhất.
Đối với xe gắn máy (dung tích xi-lanh dưới 50 cm3): Các xe sản xuất trước năm 2016 áp dụng mức 1. Xe sản xuất từ năm 2017 đến ngày 30/6/2027 áp dụng mức 2. Cuối cùng, xe gắn máy sản xuất từ ngày 1/7/2027 trở đi sẽ áp dụng mức 4.
Việc kiểm soát ô tô xe máy thải khí là xu thế tất yếu vì mục tiêu môi trường và sức khỏe cộng đồng. Các quy định mới cùng lộ trình cụ thể đang được xây dựng sẽ đòi hỏi người dân chủ động hơn trong việc bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ phương tiện của mình để đảm bảo tuân thủ. Hãy cập nhật thông tin thường xuyên để chuẩn bị tốt nhất cho những thay đổi sắp tới. Để biết thêm thông tin về các dòng xe mới đạt chuẩn khí thải cao, quý khách có thể truy cập toyotaokayama.com.vn.
